Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc(hay nhất)

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc

Tuyển chọn những bài văn hay chủ đề Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc. Các bài văn mẫu được biên soạn, tổng hợp cụ thể, đầy đủ từ các bài viết hay, xuất sắc nhất của các bạn học trò trên cả nước. Mời các em cùng tham khảo nhé!

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả Tố Hữu, bài thơ Việt Bắc và dẫn dắt vào đoạn thơ.

2. Thân bài

“Ta về, mình có nhớ ta/Ta về ta nhớ những hoa cùng người”: người ra đi hỏi người ở lại liệu có nhớ về họ, đồng thời khẳng định mình luôn nhớ về tự nhiên và con người Việt Bắc.

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi/Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”: Mùa đông hoa chuối đỏ tươi tô điểm cho khu rừng xanh, hòa vào đó là ánh nắng vàng làm cho bức tranh mùa đông của Việt Bắc thêm hài hòa màu sắc. Hình ảnh con người hiện lên với chiếc dao gài ở thắt lưng lên rừng làm việc tuy mộc mạc, giản dị nhưng vô cùng xinh tươi.

“Ve kêu rừng phách đổ vàng/Nhớ cô em gái hái măng một mình”: Mùa hạ ve kêu rừng phách đổ vàng” tiếng ve thân thuộc của mùa hè giữa rừng hoa phách vàng gợi liên tưởng tiếng ve như bát sơn vàng sóng sánh đổ lên rừng gỗ xanh khiến tất cả chuyển sang một màu vàng ấm áp.

“Rừng thu trăng rọi hoà bình/Nhớ người nào tiếng hát ân tình thuỷ chung”: Mùa thu rừng thu trăng rọi hòa bình” ánh trăng Việt Bắc mùa thu vô cùng yên bình, trong trẻo gợi cảm giác thanh mát, hòa vào quang cảnh đó là tiếng hát ân tình thủy chung của người dân dạt dào tình cảm.

→ Hình ảnh hòa hợp giữa tự nhiên và con người tạo nên bức tranh Việt Bắc vô cùng xinh đẹp khiến người ta nhớ mãi.

3. Kết bài

Nói chung lại nội dung, ý nghĩa của đoạn thơ nói riêng và bài thơ nói chung.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 1

Đoạn thơ gồm năm câu lục bát nhắc lại những cảnh thân thiết và tươi đẹp nhất về cánh và người Việt Bắc trong hồi ức của người cán bộ cách mệnh miền xuôi, ở đây chính là thi sĩ.

Ta về mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người.

Đây là hai câu thơ mở đầu nhưng nó mang xúc cảm chung cho toàn đoạn. “Ta” là người ra đi nhưng cũng là chính tác giả. Ở đây đoạn thơ kết cấu theo lối đối đáp thông thường trong dân ca truyền thống. Do đó, đây chính là lời nói ngọt ngào của người ra đi với người ở lại để liên tưởng đây là một thiếu nữ địa phương. Và câu hỏi tu từ này là cái cớ bộc bạch tình yêu của một chàng trai miền đồng bằng với cô gái miền cao.

“Hoa và người” thực là nỗi nhớ về tự nhiên và con người Việt Bắc. Ở đây, tự nhiên hòa điệu với con người, giữa chúng ngoài mối quan hệ tương hỗ còn có mối tương sinh lẫn nhau. Việt Bắc sinh ra con người và con người làm nóng ấm quê hương Việt Bắc.

Tiếp theo, tám dòng lục bát còn lại như là một bức tranh tứ bình về tự nhiên và con người nơi đây. Với bốn dòng lục, thi sĩ đã mô tả phong cảnh núi rừng qua bốn mùa, mỗi mùa là một bức tranh tự nhiên có nét đẹp riêng lẻ. Qua đây, ta thấy chỉ riêng đoạn thơ này đã thấm đậm tính chất dân gian.

Trước hết là bức tranh tả cảnh và khơi gợi cho chúng ta tình cảm mến thương của mùa đông Việt Bắc. Vì sao lại là mùa đông? Vì đây là hồi ức của tác giả trong giờ phút chia tay. Chúng ta còn nhớ, vào một đêm mùa đông 1946, Hồ Chí Minh đã kêu gọi toàn dân kháng chiến. Đặc trưng ở Hà Nội, những người lính quyết tử sau hai tháng giam chân địch trong thị thành đã bí mật vượt sông Hồng để lên căn cứ cách mệnh Việt Bắc. Sự kiện này, tới tận hiện giờ vẫn sống mãi bởi một khúc hát thân thuộc:

Đêm cái đêm rét quá chân cầu

Anh, anh đã hứa hẹn ngày mai trở lại

Sông, sông Hồng bên bờ hát mãi

Tỏ niềm tin khúc khải hoàn ca.

Lưu Trọng Lư trong Một mùa đông đã từng viết:

Đôi mắt em lặng buồn,

Nhìn tôi nhưng ko nói.

Tình đôi ta vời vợi,

Có nói cũng vô cùng

Trời hết một mùa đông

Ko một lần đã nói…

Thế nhưng, ở chốn núi rừng hẻo lánh này đột ngột bừng lên màu đỏ tươi của hoa chuối rừng như những bó đuốc thắp lên sáng rực. Vẻ đẹp nên thơ và rực rỡ của Việt Bắc vào mùa đông gợi cho người đọc những rung động sâu xa. Thông qua bức tranh, ta thấy dù mùa đông lạnh giá nhưng sự sống núi rừng vẫn cứ như tuôn trào, cảm giác mang lại cho lòng người sự ấm áp lại.

Tự nhiên đáng yêu như thế, còn con người thì sao? Ta xét tiếp câu hát:

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Thời kì được xác định bởi yếu tố “ngày xuân”. Chính ấn tượng thời kì này tạo sự vận động, sinh sôi nảy nở. Ko gian ở đây như là cổ tích. Mới vừa rồi màu xanh ngút ngàn điểm hoa chuối đỏ, hiện giờ nở bung ra những rừng mơ trắng nuột thoảng hương thơm. Cái màu trắng dìu dịu tinh khiết đó phủ lên cả cánh rừng, gợi lên trong lòng ta một cảm giác thơ mộng bâng khuâng. Ngoài ra màu trắng của hoa mơ gợi cho người ta cái thanh thoát hơn, đem lại cho lòng người sự thanh thản, thư thả. Câu thơ làm cho ta thấy dường như màu xanh đã bị lấn lướt. Mùa xuân ở đây ko tưng bừng như mùa xuân của Xuân Diệu nhưng nó tới một cách lặng lẽ, thầm lặng nhưng ko kém thú vui.

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.

Mùa xuân mô tả trong câu thơ rất đặc trưng cho mùa xuân Việt Bắc. Sợi giang là thành phầm của Việt Bắc. Do vậy, người lao động đó là người Việt Bắc chứ ko phải là người miền xuôi. Nhìn thấy được từng sợi giang, tức là con người được nhìn ở tầm gần.

Thế rồi, khoảnh khắc của mùa xuân cũng qua mau, con người tiếp tục sống cuộc sống của họ.

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

Bức tranh gợi sự chú ý cho người đọc bằng thị giác, lẫn thính giác. Trước hết, cái lạ mắt ở đây chính là âm thanh, âm thanh mùa hạ, tiếng “ve kêu”. Câu thơ tạo ra hình ảnh nhân hóa. Con ve là loài vật, vậy nhưng nó biết kêu, biết gọi, nó xui khiến rừng phách “đổ vàng”. Chúng ta nên dành một ít thời kì để tìm hiểu cái rừng phách kỳ lạ này. Phách là một loài cây thân gỗ ở rừng Việt Bắc, nở hoa vàng vào đầu mùa hạ.

Tiếng ve kêu râm ran đây đó báo hiệu mùa hạ, nhưng lúc này đã là cuối hạ. Lá cây mở đầu chuyển sang màu vàng, cả rừng phách thay áo mới, chiếc áo vàng óng ánh dưới ánh nắng mặt trời. Cảnh tự nhiên đẹp và rực rỡ thêm lại càng lãng mạn hơn, vì trong cánh rừng ngút ngàn đó có thêm bóng vía của một sơn nữ “hái măng một mình”. Đọc tới đây khiến ta liên tưởng tới một hình ảnh tương tự trong thơ Nguyễn Bính, thi sĩ của đồng quê trong phong trào Thơ mới.

Thơ thẩn đường chiều một khách thơ

Say nhìn ra rặng núi xanh lơ

Khí trời lặng lẽ và trong trẻo

Nhấp nhoáng rừng mơ cô hái mơ.

Đây là khổ thơ thứ nhất trong bài thơ Cô hái mơ. Ta thấy có sự giống nhau rất tình cờ: cũng là rừng núi và cô gái đang làm việc. Chỉ có điều ở đây là “hái mơ” chứ ko phải “hái măng”.

Từ “hái” ở đây dường như ko thể thay thế bằng một động từ khác như bẻ, đốn… vì chỉ có nó mới thích hợp với nét dịu dàng, uyển chuyển, mềm mại của cô gái nhưng thôi. Ta hãy thử tưởng tượng bức tranh mùa hạ như thế này đẹp biết bao! Cảnh tự nhiên tuyệt mỹ như thế lại khảm chạm thêm vào hình ảnh một người thiếu nữ nhẹ nhõm làm việc. Quả thực bức tranh vừa đẹp vừa có hồn. Rõ ràng tự nhiên và con người đã hòa quyện vào nhau, tô điểm cho nhau.

Cuối cùng đoạn thơ kết thúc bằng hình ảnh mùa thu cũng ko kém phần xinh tươi:

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung

Câu thơ đã xác định rõ, đây là mùa thu. Tự nhiên mùa thu được mô tả bằng ánh trăng. Việc sử dụng hình ảnh trăng thật ra cũng ko có gì lạ mắt và mới mẻ. Tuy nhiên, đặt vào hoàn cảnh Việt Bắc lúc bấy giờ, ta thấy được niềm ước mơ hòa bình của người cán bộ cũng như toàn dân Việt Bắc. Tất cả đều nói lên niềm tin tưởng thắng lợi sẽ tới với cách mệnh, với quốc gia.

Câu thơ thiếu cụ thể nên con người ở đây cũng thiếu cụ thể. Từ “người nào” nhòa đi để tạo nền cho cả đoạn và cũng nhằm trả lời cho câu hỏi trước nhất: “Mình về có nhớ ta chăng?”. Tuy hỏi thế nhưng trong lòng họ vẫn biết rằng con người đó vẫn thủy chung, son sắt. Đây là lời đồng vọng trong tâm hồn của cả người đi và người ở lại.

Qua đây ta thấy bao trùm cả đoạn thơ là tình cảm thương nhớ tha thiết tiếp tục âm hưởng chung của nghệ thuật ca dao. Câu thơ lục bát nhịp nhàng, uyển chuyển, ý nọ gợi ý kia cứ trào lên dào dạt trong lòng người ra đi và người ở lại. Đặc trưng là qua cách xưng hô “mình” với “ta”. Ở đây điệp từ “nhớ” dùng để xoáy sâu vào cảm hứng chủ đạo là hồi ức. Tuy nhiên, nhạc điệu dịu dàng trầm bổng khiến cả đoạn thơ mang âm hưởng bâng khuâng, êm êm như một khúc hát ru – khúc hát ru kỉ niệm. Có nhẽ khúc hát ru này ko của người nào khác nhưng là của “ta” và cho người nhận là “mình”. Cả “ta” và “mình” đều cùng chung nỗi nhớ, cùng chung “tiếng hát ân tình” và ân tình sâu nặng đó mãi còn lưu luyến vương vấn trong những tâm hồn chung tình.

Có thể nói đây là đoạn thơ hay và có trị giá nhất trong bài Việt Bắc. Cảnh tự nhiên và con người trong đoạn thơ được mô tả hết sức tuyệt vời và tươi đẹp tràn trề sức sống. Và với giọng thơ ngọt ngào, tâm tình khiến đoạn thơ như một bản tình khúc về lòng chung tình, sắt son của người cách mệnh đối với nhân dân, quê hương Việt Bắc.

Sau lúc đã Phân tích đoạn thơ: “Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung” trong bài Việt Bắc các em có thể đi vào Việt Bắc trình bày rất đặm đà tính dân tộc trong nghệ thuật thơ Tố Hữu hoặc tham khảo Cùng tái tạo vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi thi sĩ lại có cách khám phá trình bày riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc nhằm củng cố tri thức của mình.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 2

Việt Bắc là một trong những bài thơ hay nhất của Tố Hữu. Lời thơ như khúc hát ân tình tha thiết về Việt Bắc, quê hương của cách mệnh Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Ở đó, kế bên cách những bức tranh hùng tráng, đậm chất sử thi về cuộc sống đời thường thân thiện, thân thiết được bao bọc bởi tự nhiên vô cùng tươi đẹp:

Ta về, mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung.

Đây là bức tranh được dệt bằng ngôn từ nghệ thuật toàn bích, có sự hòa quyện giữa cảnh và người, giữa cuộc đời thực với tấm lòng của thi sĩ 1 cách mệnh.

Mười câu thơ trên nằm trong trường đoạn gồm 62 câu thơ diễn tả tâm tư tình cảm của người cán bộ sắp sửa rời Việt Bắc, nơi mình đã 15 năm gắn bó với bao tình cảm máu thịt. Đoạn thơ mở đầu bằng một câu hỏi:

Ta về, mình có nhớ ta.

Nhưng thực ra, hỏi chỉ để nhưng hỏi, hỏi để tạo thêm cái cớ để giải bày nỗi lòng của mình:

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.

Câu thơ có nhịp độ êm ái nhờ những điệp từ tạo và các thanh bằng B (6/8) như một lời ru, một câu hát ko chỉ diễn tả tâm trạng tha thiết của nhân vật trữ tình. Đây còn là lời ngợi ca về tự nhiên và con người Việt Bắc. Trong tiếng nói Việt, hoa còn có ý nghĩa tượng trưng về tự nhiên, về những gì tươi đẹp. Đặt hoa kế bên người là sự tôn vinh về tự nhiên và con người Việt Bắc.

Vả lại hoa và người hòa quyện, gắn bó với nhau. Nói tới tự nhiên ko thể ko nói tới con người và trái lại, những con người đó đã ở trong một tự nhiên đẹp thân thiện.

Bốn câu thơ lục bát còn lại là một bức tranh liên hoàn về con người và tự nhiên Việt Bắc. Nhiều người gọi đây là bộ tứ bình(xuân, hạ, thu, đông). Thi sĩ kế thừa nghệ thuật hội họa cựu truyền của dân tộc trong lúc mô tả tự nhiên. Mỗi một câu thơ khắc hòa một bức tranh cụ thể nhưng cũng có thể ghép lại thành một bộ liên hoàn.

Bức tranh thứ nhất:

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Câu thơ mở ra một ko gian rộng lớn. Trên cái nền xanh ngút ngàn của rừng, nổi trội lên hình ảnh những bông hoa chuối đỏ tươi. Nghệ thuật điểm xuyết trong thơ cổ (Cỏ non xanh rợn chân trời – cành lê trắng điểm một vài bông hoa – Nguyễn Du) tỏ ra rất hữu hiệu. Giữa ngút ngàn xanh của núi rừng Việt Bắc, màu đỏ của hoa chuối bỗng gợi lên sự ấm áp, có sức lan tỏa. Vì thế, tự nhiên hùng vĩ đó quen thuộc; trái lại, thân thiện, thân thiết với con người:

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Cũng là cách điểm xuyết những hình ảnh điểm nổi rõ hơn cảnh. Hơn nữa, cách điểm xuyết đó rất lạ mắt: càng chọn điểm nhỏ nhất thì sức gợi càng lớn hơn. Vì thế, câu thơ có sự nhấp nháy (nắng ánh) của hình ảnh và cảnh vật vốn yên ắng, thậm chí tịch mịch, bỗng có sức sống, sự chuyền động- Thơ ca là nghệ thuật của thời kì. Với những nghệ sĩ tài hoa đó, việc tạo dựng nên những lớp thời kì chồng lấp và ko gian ko bất động, bình ổn nhưng ngang sức sống nhờ sự tái sinh của những lớp ngôn từ. Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi, Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng là một câu thơ như thế.

Bức tranh thứ hai:

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.

Khác bức. tranh thứ nhất, bức tranh thơ thứ hai mở đầu có sự định vị về thời kì (Ngày xuân). Nhưng tự thân thời kì đó cũng đã mở ra ko gian:

Ngày xuân mở nở trắng rừng.

Cách điệp âm (mơ / nở; trắng / rừng) cùng với hình ảnh của hoa mơ (màu trắng) tạo ra một ko gian vừa rộng lớn, vừa có sự rộn ràng, nô nức của tự nhiên. Nếu ở bức tranh thơ thứ nhất, nghệ thuật mô tả của tác giả ở điểm xuyết, tìm hình ảnh gợi, sắc màu sáng (hoa đỏ, nắng ánh để diễn tả sự chuyển động của cảnh vật thì ở đây, thi sĩ lại hướng cái nhìn vào sự bao quát điệp trùng để tìm cái rộn rực (tiềm tàng) của tự nhiên.

Trên cái nền ko gian rộng lớn và nô nức đó, thi sĩ hướng mắt nhìn về một hoạt động có vẻ tỉ mỉ:

Người đan nón chuốt từng sợi giang.

Nhiều người nói câu thơ truyền tụng “dáng diệu cần mẫn, thận trọng và tài hoa” trong “công việc thầm lặng” của người Việt Bắc. Có người nói “dưới ánh sáng của rừng mơ mùa xuân, hình ảnh cô gái Việt Bắc hiện lên thanh mảnh, dịu dàng”. Câu thơ có hình ảnh đó. Con người Việt Bắc trong hoài niệm của Tố Hữu là như thế. Nhưng đó là hình ảnh thực. Trong chuồi hoài niệm của tác giả, hình ảnh kia chỉ là một điểm gợi nhớ. Câu thơ gợi lên cách cảm, cách nhìn của tác giả hơn là tả thực. Đó là hình ảnh đặc trưng của sinh hoạt đời thường ở Việt Bắc. Với nhiều người, nó có thể nhỏ nhật, ko đáng nhớ. Với một thi sĩ ân tình như Tố Hữu, đó lại là hình ảnh khắc ghi trong tâm tưởng.

Bức tranh thứ ba:

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

Câu thơ mở đầu bằng âm thanh (ve kêu), nhưng cũng là cách định vị bằng thời kì (mùa hè). Dòng thơ vừa có âm thanh rộn ràng, vừa có màu sắc đặc trưng của rừng Việt Bắc. Âm thanh và màu sắc đó tạo nên cảnh tưng bừng của tự nhiên. Nếu nói tự nhiên cũng có đời sống riêng của nó thì đây quả thực là ngày hội của cảnh vật. Vì vậy, trong “ngày hội” ây hình ảnh cô em gái hái măng một mình ko lẻ loi nhưng góp phần tạo nên bức tranh thơ hoàn chỉnh:

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

Như đã nói, hoa và người Việt Bắc trong thơ Tố Hữu hòa quyện, cùng tôn vinh lẫn nhau. Trong hoài niệm này, tác giả dùng bút lực của mình để truyền tụng, tôn vinh sự hài hòa đó. Và chính sự hài hòa đó đã tạo nên chất thơ. Vì thế, ko nên suy diễn, giàu chất tượng trứng với những nét sinh hoạt, lao động của cuộc sống thực.

Bức tranh thứ tư:

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thuỷ chung.

Câu thơ có kiểu mở đầu bằng sự định vị cả ko gian lẫn thời kì (rừng thu). Tới đây, ta chú ý các kiểu định vị ở những câu thơ trên:

Rừng xanh => ko gian.

Ngày xuân => thời kì

Ve kêu => âm thanh (thời kì)

Ứng với mỗi câu thơ và cách định vị trên là một mùa của tự nhiên (mùa đông, mùa xuân, mùa hạ). Câu thơ này cũng là bức tranh về một mùa của tự nhiên (mùa thu). Nhưng có nhẽ vì đó là bức tranh cuối của bộ tứ bình và là tiếng hát cuối của một trường đoạn hoài niệm nên hình ảnh tất thảy đều trở thành tượng trưng, âm hưởng cũng bao quát hơn:

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung

Ko gian mênh mông chẳng khác gì cảnh thu huyền ảo của thơ mới:

Nai cao gót lẫn trong mù

Xuống rừng nẻo thuộc nghìn thu mới về.

(Huy Cận)

Trời thu nhuộm ánh tịch dương

Gió thu trong quãng canh trường nỉ non.

Trăng thu soi bóng cô thôn,

Hỏi người lữ thứ mộng hồn về đâu?

(Hằng Phương)

Rừng thu Việt Bắc trong thơ Tố Hữu mênh mông nhưng ko lạnh lẽo. “Trăng rọi hòa bình” vừa mang ý nghĩa ánh trăng của cuộc đời ân tình đó, lại vừa mang ý nghĩa cuộc sống có sự soi rọi ấm áp của niềm tin, tự do. Và, trong cuộc sống ấm áp đó, có biết bao nhiêu tình nghĩa sâu nặng.

Thơ Tố Hữu là khúc hát của tự do, của ân tình cách mệnh. Bản thân cuộc đời ân tình đó, đối với thi sĩ, luôn là bài ca sâu nặng. Vì thế, thi sĩ ko chỉ cảm, nghĩ về cuộc đời nhưng cất tiếng truyền tụng. Tiếng hát ân tình thuỷ chung trong bài thơ Việt Bắc là tiếng hát như thế.

Bộ tứ bình bằng thơ về cảnh và người Việt Bắc được dệt dưới ánh sáng của hoài niệm da diết. Thông thường, người ta chỉ nhớ những gì mang ấn tượng nhất của quá khứ và thời kì càng lùi xa thì ấn tượng đó càng trở thành tươi đẹp, huyền ảo hơn. Hàng loạt điệp từ nhớ (5 từ) trong một thơ như là sự nối dài của lòng hoài niệm ko dứt.

Việt Bắc là bài thơ hay của Tố Hữu. Ở đó, thi sĩ trình bày sự tài hoa của mình trên nhiều phương diện của nghệ thuật thông minh thi ca. Sự tài hoa đó được dẫn dắt của một điệu tâm hồn đầy tình nghĩa của thi sĩ. Đoạn thơ trên là một trong những đoạn thơ hay nhất của bài thơ Việt Bắc bởi kết tinh một nghệ thuật thơ ca vừa giàu tính dân tộc, vừa mang tính hiện đại trong một điệu tâm hồn say đắm.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 3

Tố Hữu một thi sĩ xếp thứ hai sau Hồ Chí Minh về thơ ca cách mệnh. Chàng thi sĩ ngày nào vẫn còn bâng khuâng đi kiếm lẽ yêu đời với ước nguyện sống sao cho có ích thì nay đã được tỉnh ngộ cách mệnh và trở thành một nhà thơ- chiến sĩ xuất sắc trên cả hai lĩnh vực thơ ca và đấu tranh trên mặt trận. Bài thơ Việt Bắc được viết để nói về sự kiện thắng lợi Điện Biên Phủ của nhân dân ta. Chiến sĩ quân nhân phải chia tay với đồng bào Việt Bắc để trở về Hà Nội. Bấy nhiêu thời kì sinh sống và sinh hoạt cùng nhau tình quân dân gắn kết làm cho cuộc chia ly quyến luyến. Đặc trưng trong bài thơ đoạn thơ “Ta về mình có nhớ ta/…./ Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung” là đoạn thơ vừa tả cảnh vừa truyền tụng vẻ đẹp của người dân Việt Bắc. Đây là bức tranh tự nhiên và bức tranh sinh hoạt bốn mùa nơi Việt Bắc dấu yêu.

Bức tranh tự nhiên đó mở đầu bằng mùa đông. Ko phải tự nhiên thi sĩ lại chọn mùa đông mở đầu cho bức tranh đó, theo lẽ thường thì xuân hạ thu rồi mới tới đông. Thế nhưng ở đây thi sĩ chọn mùa đông trước vì đây chính là khoảng thời kì nhưng người cách mệnh tới với Việt Bắc:

Ta về mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Người cách mệnh tự hỏi lúc mình về liệu người dân Việt Bắc có nhớ tới mình ko. Cách xưng hô mình ta được thi sĩ kế thừa từ trong ca dao dân ca trình bày sự thân thiết, thân thiện. Người cách mệnh trở về xuôi sẽ nhớ cả cảnh và người Việt Bắc. Bức tranh tự nhiên mùa đông được tô điểm bằng hình ảnh của những bông hoa chuối rừng. Trên nền rừng xanh ngát những bông chuối màu đỏ tươi nở rộ như tô thắm cả một cánh rừng. Nói tới mùa đông người ta thường nghĩ tới những quang cảnh âm u, lạnh lẽo, cây lá rụng cành lìa gốc nhưng rơi vậy nhưng ở xưa Việt Bắc này màu sắc lại tươi đẹp tới thế. Trên nền cảnh tươi sáng đó con người xuất hiện với hình ảnh lao động. Trên đèo cao ánh nắng ban chiếu vào con dao gài ở thắt lưng người Việt Bắc làm cho con dao sáng lên. Đèo cao đấy, con người nhỏ nhỏ thật đấy nhưng con người vẫn cao hơn đèo. Ở đây ta có thể thấy sự làm chủ tự nhiên, sự chủ động của người Việt Bắc.

Tiếp theo là bức tranh mùa xuân, nơi Việt Bắc thân yêu của thi sĩ những cảnh vật mùa xuân hiện lên là hoa mơ trắng và người đan nón:

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người nào đan nón chuốt từng sợi giang”

Việt Bắc mùa xuân tới hoa mơ trắng nở rộ khắp cánh rừng, nó mang tới cho tự nhiên một cảnh đẹp nền nã, dịu dàng. Những cánh trắng hoa mơ trước ánh nắng nhẹ nhõm của mùa xuân trở thành tinh khiết và trong trắng làm sao. Người chiến sĩ cách mệnh trước cảnh đẹp nên thơ đó lại nhớ tới hình ảnh người Việt Bắc siêng năng kiên trì chuốt từng sợi giang đan nón. Ở đây ta thấy được vẻ đẹp siêng năng, dai sức và kiến trì của con người Việt Bắc.

Mùa xuân qua đi mùa hạ lại về, hoa mơ được thay thế bằng rừng phách, màu trắng được thay thế bằng màu vàng – màu đặc trưng của mùa hạ. Đặc trưng trong cảnh ngày hè đó ko thể thiếu âm thanh của những dàn đồng ca mùa hạ là tiếng của những chú ve:

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ con em gái hái măng một mình”

Thi sĩ sử dụng thật đắt, thật hay từ “đổ”, tiếp nối câu thơ tả cảnh mùa xuân, mùa hè xuất hiện như đổ màu vàng thay thế cho cánh rừng hoa mơ trắng. Cánh rừng đó đang ngả mình đón mùa hè với màu sắc khác lạ, rực rỡ hơn. Người chiến sĩ nhớ người con gái Việt Bắc hái măng một mình. Hai từ “một mình” cho ta thấy sự nguy hiểm luôn rình rập kế bên cô gái nhưng đồng thời cũng cho thấy được sự gan góc, dũng cảm của người em gái Việt Bắc.

Cuối cùng là bức tranh mùa thu, bức tranh đó hiện lên với những hình ảnh của ánh trăng và tiếng hát của người thủy chung:

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung

Mùa thu là mùa của ánh trăng, nếu trước đây Hồ Chí Minh từng viết:

Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.

Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ,

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

Thì nay Tố Hữu đã được “Rừng thu trăng rọi hòa bình”. Trước đây Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ của quốc gia còn lo nỗi nước nhà trước ánh trăng đẹp thì giờ đây ánh trăng nơi Việt Bắc đã là ánh trăng của hòa bình. Ánh trăng đó mang ánh sáng của niềm tin yêu cuộc sống,của sự no đủ yên bình. Người Việt Bắc hiện lên với những tiếng hát tình nghĩa thủy chúng. Người chiến sĩ và người Việt Bắc có thể tạm thời phải chia li nhưng nhưng trong lòng cả hai bên vẫn luôn nhớ về nhau với những kỉ niệm đẹp.

Có thể nói thi sĩ Tố Hữu đã rất thành công lúc vẽ lên một bức tranh tự nhiên bốn mùa nơi Việt Bắc núi cao, đèo lớn. Những hình ảnh tự nhiên đó gắn liền với hai từ Việt Bắc, con người nơi đây hiện lên với những nét đẹp tâm hồn và tính cách siêng năng, kiên trì, làm chủ, gan góc, tình nghĩa. Những đức tính đó cũng góp phần làm nên thắng lợi cho dân tộc ngày hôm nay.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 4

Tố Hữu luôn viết về lí tưởng, về lẽ sống, lòng trung thành với cách mệnh, là một trong những thi sĩ lớn, tiêu biểu nhất của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông là người có tấm lòng yêu dân, yêu nước thâm thúy, vì vậy các sáng tác của ông rất thân thiện với nhân dân. Bài thơ Việt Bắc là một bức tranh trữ tình nhưng hoàng tráng, bao quát cả một ko gian toàn thể Việt Bắc là một bài thơ dài, ko phải đoạn nào viết cũng đều tay. Nhưng có những đoạn quả thực là rực rỡ nhưng ở đó người đọc thấy được vẻ đẹp của ngòi bút Tố Hữu.

Đoạn thơ tả cảnh tự nhiên hay nhất trong toàn thể bài thơ. Tác giả chỉ dùng 10 câu, tập trung nói tới một chủ đề, nhưng nó đã đạt tới sự toàn bích. Đoạn thơ này có thể chia làm hai phần: phần đầu gồm hai câu đầu và phần còn lại. Phần đầu nó như lời mở đầu đưa đẩy trong cuộc hát giao duyên. Trong đó người đàn ông (người về xuôi) vừa ướm hỏi lòng người ở lại, vừa khẳng định tình cảm trong lòng mình. Phần sau gồm 8 câu phân thành 4 cặp lục bát.

Trong mỗi câu thơ tác giả đã có sự liên kết giữa hoa và người. Nó là một bức tranh tứ bình diễn tả họa và người ở Việt Bắc trong bốn mùa bằng những nét đặc trưng nhất của miền này. Có thể nói, cảnh sắc tự nhiên Việt Bắc tuy được mô tả tản mạn trong cả bài thơ nhưng dường như nó được kết tinh vào đoạn này một cách súc tích, cô đúc nhất.

Mỗi một câu thơ như một lời đối đáp thân tình của cặp đôi trai gái, lời thơ ngọt ngào tha thiết, đi vào lòng người:

“Ta về mình có nhơ ta”

Lời đối đáp nghe thật thắm thiết, quyến luyến của đôi trai gái, nhưng với cách xưng hô ta – mình, mình – ta, làm cho tình cảm của hai người lại trở thành bình dị, vô tư. Cũng nhờ cách xưng hô này, đôi trai gái lại có điều kiện thoải mái để bộc bạch tình cảm của mình. Ta vẫn chẳng biết mình có nhớ ta ko, nhưng ngay cả lúc mình ko nhớ ta thì ta vẫn cứ nhớ mình. Nhưng nỗi nhớ mới duyên dáng và tế nhị làm sao:

“Ta về ta nhớ những hoa cùng người”

Người ra về lưu luyến với Việt Bắc ko chỉ có cảnh đẹp nhưng còn cả con người yêu nghĩa nơi đây. Trong nỗi nhớ của người đi, hai hình ảnh này là đồng hiện, soi chiếu vào nhau. Hoa là thứ đẹp nhất của tự nhiên, còn người ta lại là “hoa của đất”. Vì vậy, hễ nhớ tới người thi hiện bóng hoa, hễ nhớ về hoa thì hiện hình người. Hoa và người ko thể tách rời. Nhưng nói với một người con gái, lại nói “hoa cùng người” thì đó chẳng phải là một lời thẩm định kín đáo hay sao?

Hình ảnh đẹp và được tác giả nhắc tới là hình ảnh hết sức bình dị, diễn ra ở mọi nơi trên đất trời Việt Bắc:

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”

Một màu xanh man mác, tín hiệu của cuộc sống tươi đẹp, tràn trề sức sống đang bao trùm ko gian, đất trời vùng Việt Bắc. Đó là một màu xanh mênh mông, trầm tĩnh của rừng già. Nó gợi ra hình ảnh một xứ sở êm đềm, lặng lẽ, yên tĩnh. Nhưng trên cái nền xanh đó, chúng ta nhìn thấy hình ảnh hoa chuối rừng bập bùng cháy như những bó đuốc. Người nào đã biết hoa chuối nở, sẽ thấy rằng tuy tác giả viết hai chữ “đỏ tươi” nhưng cũng đủ gợi cho chúng ta biết hoa chuối đã làm sáng lên một góc rừng. Thế là hoa chuối làm cho cảnh rừng trở thành sống động hơn. Đồng thời hình ảnh hoa chuối lại được tô điểm thêm những tia nắng ở câu thứ hai càng làm cho ko khí vốn trầm ngâm ở nơi này lại trở thành tươi sáng và linh động. Trên nền cảnh đó, hình ảnh con người xuất hiện:

”Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”

Đó là hình ảnh những con người lao động của núi rừng Việt Bắc. Họ đang bước lên đèo với một ý thức lao động miệt mài, ko quản vất vả. Tự nhiên cũng như hòa cùng vào thú vui với những người lao động. Người đứng trên đỉnh đèo cao, ánh nắng chiếu vào lưỡi dao trên thắt lưng, lóe sáng. Nó gợi được một tư thế vững chãi, tự tin của người làm chủ núi rừng. Tố Hữu thường mô tả con người trong những tư thế đó. Trong bài Lên Tây Bắc tác giả có viết:

“Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều

Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

Núi ko đề nổi vai vươn tới

Lá ngụy trang reo với gió đèo”.

Trong đoạn thơ trên thi sĩ ko vẽ kĩ nhưng chỉ chấm phá vài nét song cũng đủ cho ta tưởng tượng khá rõ nét về hình tượng. Vậy là, tương ứng với một cảnh hoa là một dáng điệu người, mỗi dáng điệu toát lên một phẩm chất của người Việt Bắc.

Mùa xuân ở Việt Bắc thì đẹp lắm, làm say đắm lòng người. Nhưng đi vào thơ ca Tố Hữu thì vẽ đẹp đó thật đời thường, nhưng ko phải người nào cũng có thể trông thấy vẻ đẹp đó.

“Ngày xuân hoa nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”

Một màu trắng tinh khiết của hoa mơ đã bao trùm khắp núi rừng Việt Bắc. Hai chữ “trắng rừng” khiển cảnh rừng bừng sáng. Phải nói rằng đây là một hình ảnh có sức ám ảnh lớn đối với hồn thơ Tố Hữu. Việt Bắc trong nỗi nhớ của Tố Hữu dường như ko thể thiếu được sắc hoa này. Về sau, trong bài Theo chân Bác, Tố Hữu viết:

“Ôi sáng xuân nay, xuân 41

Trắng rừng biên giới nở hoa mơ

Bác về. Yên lặng. Con chim hót

Thánh thót bờ lau vui ngơ ngẩn”

Giữa một ko gian rộng lớn tươi đẹp đó là hình ảnh những người lao động siêng năng, đáng quý. Hai chữ “chuốt từng” gợi ra được dáng điệu cần mẫn, thận trọng và tài hoa. Ko gì người đan nón kia gửi vào từng sợi giang nỗi niềm gì, ước mơ gì?

“Ve kêu rừng phách đỏ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình”

Bức tranh tự nhiên tác giả nói tới ko chỉ thấy màu sắc, đường nét và ánh sáng, nhưng chúng ta còn nghe thấy được âm thanh của rừng, đó là tiếng nhạc ve. Nhạc ve làm cho ko khí trở thành xao động. Phải nói rằng trong các bức tranh ở đây thì Việt Bắc mùa hè là rực rỡ hơn cả. Trong câu thơ, chúng ta thấy dường như có một có một phản ứng dây chuyền chạy từ đầu tới cuối câu thơ. Ve kêu gọi hè tới, hè tới làm cho những rừng phách ngả sang màu vàng. Người nào đã lên Việt Bắc, dễ thấy hình ảnh kì lạ của những cánh rừng phách vẫn là màu xanh, nụ hoa vẫn náu kín trong những kẽ lá. Nhưng lúc những tiếng ve trước nhất của mùa hè cất lên thì chúng nhất tề trổ hoa vàng. Chỉ có một vài ba ngày nhưng những rừng phách đã lênh láng sắc vàng. Chữ “đổ” là một chữ tinh tế. Nó nhấn mạnh khía cạnh nhanh lẹ trong việc chuyển đổi màu sắc, đồng thời diễn tả những trận mưa hoa vàng rừng phách mỗi lúc có một luồng gió ào qua. Rõ ràng, gam màu tới đây đã thay đổi hẳn, sắc trắng đã nhường chổ hẳn cho sắc vàng. Hình như âm thanh đã làm chuyển đổi thay màu sắc. Trên nền cảnh đó xuất hiện một hình ảnh lao động đầy nhẫn nại của một cô gái Việt Bắc: “Nhớ cô em gái hãi măng một mình”. Hình ảnh này làm toát lên dáng điệu chịu thương, chịu thương chịu khó, hay lam hay làm, giàu đức hi sinh. Bao bọc lên hình ảnh này dường như chúng ta thấy sự cảm thương kín đáo của người viết.

Ngày ở Việt Bắc đã đẹp, đêm trăng mới u tịch, thơ mộng làm sao. Bức tranh vẽ ra những ánh trăng rọi qua vòm lá tạo thành một quang cảnh huyền ảo:

“Rừng thu trăng rọi hòa bình”.

Tác giả đã tái tạo lên cảnh đêm trăng trên nứi rừng Việt Bắc, của những đêm hòa bình, ko có bóng giặc, tạo cho dân làng cuộc sống yên bình. Đây đúng là quang cảnh hữu tình dành cho những cuộc hát dao duyên. Cho nên nó cũng là cảnh cuối cùng:

“Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung”

Chữ “người nào” là cách nói xa xăm, ám chỉ người đang hát cùng với mình, làm cho lời lẽ trở thành tình tứ hơn. Và qua tiếng hát chúng ta thấy được phẩm chất ân tình, chung tình của người Việt Bắc.

Với những từ ngữ hết sức bình dị, lời thơ du dương Tố Hữu đã tái tạo lại những gì là đặc trưng nhất của quê hương cách mệnh. Đó là tình yêu của tác giả với căn cứ quan trọng của cuộc cách mệnh. Chính nơi thơ mộng này đã nuôi dưỡng và rèn luyện những người con của cách mệnh, làm cho họ thấm nhuần lí tưởng cách mệnh và thêm yêu quốc gia quê hương, làm động lực để tiếp tục đứng lên chống lại bom đạn của quân thù.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 5

Lịch sử dân tộc ko ít những trang viết bằng thơ. Một trong những trang viết tiêu biểu đó là thơ Tố Hữu – một thi sĩ lớn của thơ ca cách mệnh Việt Nam. Ta bắt gặp trong thơ Tố Hữu chặng đường cách mệnh của dân tộc. Các sự kiện, các dấu mốc của lịch sử Việt Nam suốt hơn nửa thế kỉ từ lúc Đảng ra đời tới sau thắng lợi mùa xuân 1975 được ông ghi lại trong những vần thơ trữ tình cách mệnh tha thiết. Việt Bắc là một trong số đó. Bài thơ ghi lại sự kiện Đảng và Nhà nước sẵn sàng rời Việt Bắc về Hà Nội sau cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi. Trong bài thơ của mình, Tố Hữu đã trình bày những tình cảm tha thiết của người đi – kẻ ở, trình bày những cảm nhận thâm thúy của tác giả về tự nhiên và con người Việt Bắc. Điều này được trình bày rõ nét qua đoạn thơ:

Ta về mình có nhớ ta,

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thuỷ chung

Đoạn thơ là một bức tranh Việt Bắc qua bốn mùa và hàm chứa một nỗi nhớ nhung da diết cũng như biểu lộ tấm lòng chung tình của tác giả nói riêng cũng như người cán bộ nói chung đối với Việt Bắc.

Hai câu đầu của đoạn thơ là lời hỏi và kể của người ra đi, muốn biết lòng người ở lại như thế nào và tự bộc lộ tấm lòng mình. Tám câu tiếp theo vẽ nên tự nhiên Việt Bắc đầy thơ mộng và con người Việt Bắc đầy thân yêu qua lời của người đi. Trước hết mùa đông xuất hiện với những bông chuối đỏ rực trên nền rừng xanh thẫm của những buổi hoàng hôn và hình ảnh con người lao động vui tươi. Tiếp tới là mùa xuân rực rỡ màu trắng của mơ và hình ảnh người đan nón. Rồi mùa hạ tới đầy màu vàng của rừng phách và đầy âm thanh của tiếng ve. Con người lại xuất hiện dưới hình ảnh cô gái một mình đang hái măng. Kết thúc là rừng thu ngập ánh trăng và ko gian ngập tiếng hát. Cứ mỗi câu thơ tả tự nhiên lại có một câu thơ tả con người, con người hòa quyện trong tự nhiên nhưng ko chìm trong tự nhiên và luôn ở tư thế lao động, chủ động, tự nhiên là nền nâng con người, tô điểm cho con người.

Có thể nói đây là một đoạn thơ với nhiều nghệ thuật tinh tế, tình cảm chân thực, xứng đáng là đoạn thơ hay nhất trong bài Việt Bắc. Ngay từ câu mở đầu, lời của người đi đã có một sức truyền cảm đặc thù nhờ tính mộc mạc chân thực của nó. Câu thơ chỉ như một câu nói tầm thường nhưng lại rất thành tâm làm người đối diện xúc động. Nó đơn giản song lại da diết, trình bày được sự mong mỏi của người đặt câu hỏi muốn biết tình cảm người kia dành cho mình cũng như một ước mong: hãy nhớ tôi nhé! Như muốn chứng tỏ tình cảm của mình người đặt câu hỏi lại kể hàng loạt những kỉ niệm về cảnh, về người:

Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Cái đẹp của câu thơ là hình ảnh hoa cùng người, bởi chăng con người cũng là một bông hoa trong vườn hoa sự sống. Hình ảnh tạo nên nét hài hoà giữa tự nhiên và con người, hoa và người tôn vẻ đẹp của nhau. Bốn câu lục bát sau tả bức tranh bốn mùa với những hình ảnh, màu sắc tươi tỉnh và âm thanh rộn ràng. Dù là mùa đông hay mùa hạ, mùa xuân hay mùa thu, tất cả đều có màu tươi vui. Màu đỏ của hoa chuối làm cho mùa đông bớt lạnh. Màu trắng của hoa mơ và màu vàng của rừng phách càng tô thêm vẻ rực rỡ của tự nhiên một sự êm đềm, thơ mộng và cảm giác yên bình cho lòng người. Tất cả những đường nét đó vẽ nên bức tranh tứ bình rực rỡ bởi lời thơ mềm mại. Song nếu chỉ là bức tranh thì chưa đủ bởi thiếu âm thanh tự nhiên Việt Bắc: Ta về, ta nhớ những hoa cùng người, ko thiếu âm thanh, còn có tiếng ve kêu mùa hạ và tiếng hát của con người. Tác giả chọn tiếng ve là một sự lựa chọn hợp lý và mang tính tiêu biểu. Bởi ở Việt Nam, nói tới tiếng ve là người ta nghĩ ngay tới mùa hè. Tiếng ve rinh rích tuy tầm thường nhưng là một biểu tượng bằng âm thanh cho mùa hạ với màu vàng rất riêng của Việt Bắc tạo nên một sự liên kết nghe – nhìn đặc thù làm cho bức tranh mùa hạ vừa có nét riêng của Việt Bắc vừa có nét chung của quốc gia. Phải chăng dụng ý của tác giả là để từ đó, dù tương lai có ở đâu, lúc nghe tiếng ve kêu, người nào cũng có thể liên tưởng và nhớ lại Việt Bắc? Vậy là tự nhiên Việt Bắc, chỉ qua vài câu thơ đã được mô tả đầy đủ và mang tính cách riêng lạ mắt với hình ảnh và âm thanh lựa chọn khôn khéo.

Trên nền tự nhiên tuyệt đẹp đó, con người xuất hiện trong tư thế chủ động và đầy sức sống. Bốn câu bát nói về con người cũng rất tinh tế và tình cảm. Tác giả lựa chọn phác họa những hình ảnh con người lao động nhấp nhoáng nhưng đủ sức gợi. Đó là hình ảnh người đi rẫy, đan nón, hái măng, hay kín đáo hơn một tiếng hát lúc lao động hay trong một đêm sinh hoạt văn nghệ. Hình ảnh nắng ánh dao gài thắt lưng rất đặc trưng khoẻ khoắn và vui tươi. “Nắng” như tiếp thêm sự sống động cho con người chứ ko mang vẻ gay gắt. Lúc nhớ về hình ảnh người đan nón, tác giả gián tiếp bộc bạch lòng hàm ân đối với những đóng góp của Việt Bắc cho kháng chiến. Một cách bộc bạch kín đáo và tế nhị! Kí ức về cô em gái hái măng rất tình cảm bởi cách sử dụng từ “cô em gái” một cách trìu mến. Hơn nữa cảnh tự nhiên thật rực rỡ, tươi đẹp, đầy âm thanh và màu sắc sống động. Cuối cùng, kỉ niệm về tiếng hát gây cho người hội thoại của nhân vật trữ tình xưng “ta” cũng như cả người đọc sự xúc động thật sự. Bởi tiếng hát xuất phát từ tâm hồn và tiếng hát “ân tình thuỷ chung” theo người đi là một kỷ niệm, một tình cảm êm dịu và trong khoảng thời gian dài. Tiếng hát đó phải chăng cũng chính là tâm hồn của tác giả.

Xem thêm bài viết hay: Bật mí các món quà tặng khách hàng cuối năm độc đáo và ý nghĩa

Tố Hữu có đặc tài lựa chọn hình ảnh và phối hợp ánh sáng rất lạ mắt. Ông có một tâm hồn nhạy cảm và có khả năng truyền xúc cảm của mình cho người khác. Chẳng hạn như chỉ với hai câu thơ:

Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan

Đường bạch dương sương trắng nắng tràn.

Cũng đủ làm cho người đọc có cảm giác như mình đang ở Ba Lan thật sự. Tâm hồn Tố Hữu say mê và mạnh mẽ nhưng cũng rất sâu lắng và thủy chung. Với Tố Hữu, chính trị là một nguồn thơ thực sự, ông say mê sống với lý tưởng cách mệnh và với niềm tin sống động, ông muốn mang lí tưởng đó tới cho mọi người, ông thực hiện điều đó bằng tài năng thi ca của mình. Một điều đáng tiếc là những tập thơ sau này của ông như Ra trận, Máu và hoa có phần trở thành khô khan, thỉnh thoảng mang nặng tính triết lý và giáo huấn. Tuy nhiên, đoạn thơ vừa được phân tích ở trên là một chứng cứ hùng hồn cho tài năng thông minh của ông. Với tôi, đoạn thơ thực sự là một điểm son trong những sáng tác của Tố Hữu mang đậm tính dân tộc và xúc cảm chân thực.

Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc – Bài mẫu 6

Tố Hữu là một trong những thi sĩ lớn nhất, tiêu biểu nhất của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông được xem là ngọn cờ đầu của thơ ca cách mệnh. Nói tới Tố Hữu là nói tới một tiếng thơ trữ tình – chính trị. Suốt cả đời mình, Tố Hữu đã viết về lý tưởng lớn, lẽ sống lớn, thú vui lớn, tình cảm lớn của người cách mệnh. Người ta vẫn nói ở Tố Hữu có sự liên kết hài hoà giữa yếu tố cổ điển, dân gian và yếu tố cách mệnh hiện đại. Có nhẽ vì thế nhưng thơ Tố Hữu có khả năng thấm sâu vào tâm hồn quần chúng nhân dân. Tới bây giờ, Tố Hữu đã cho xuất bản 6 tập thơ: “Từ đó”, “Việt Bắc”, “Gió lộng”, “Ra trận”, “Máu và hoa”, và gần đây nhất là “Một tiếng đờn”. Những tập thơ đó đều gắn liền, tương ứng với những chặng đường lớn của cách mệnh Việt Nam. Có nhẽ vì thế nhưng có người đã gọi thơ Tố Hữu là cuốn “biên niên sử bằng thơ của cách mệnh Việt Nam”. Tức là đến giờ, Tố Hữu đã hoàn chỉnh một phong cách thơ của mình, một cuộc đời thơ của mình.

“Việt Bắc” là một trong những tập thơ hay nhất của Tố Hữu. Tập thơ này chủ yếu viết về thời kỳ kháng chiến chống Pháp, trọng đó “Việt Bắc” được xem là đỉnh cao của thơ Tố Hữu. Bài thơ là một bức tranh trữ tình nhưng hoành tráng, bao quát cả một diện lớn về : thời kì suốt 15 năm “Nhớ lúc kháng Nhật thuở còn Việt Minh”, trên một ko gian là toàn thể Việt Bắc, kéo tràn sang Tây Bắc. Bút của Tố Hữu ở bài thơ này tỏ ra rất dồi dào. “Việt Bắc” là một bài thơ dài, ko phải đoạn nào viết cũng đều tay. Nhưng có những đoạn quả thực là rực rỡ nhưng ở đó người đọc thấy được vẻ đẹp của ngòi bút Tố Hữu.

Ta về mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ người nào tiếng hát ân tình thuỷ chung.

Đây là một trong những đoạn như thế. Tất cả chỉ có 10 câu, tập trung nói tới một chủ đề, nhưng nó đã đạt tới sự toàn bích. Đoạn thơ này có thể chia làm hai phần: phần đầu gồm hai câu. Nó như lời mở đầu đưa đẩy trong các cuộc hát giao duyên. Trong đó người đàn ông (người về xuôi) vừa ướm hỏi lòng người ở lại, vừa khẳng định những tình cảm trong lòng mình. Phần sau gồm 8 câu phân thành 4 cặp lục bát. Ở mỗi cặp, cứ câu lục tả hoa thì câu bát tả người. Nó là một bức tranh tứ bình diễn tả hoa và người Việt Bắc trong bốn mùa bằng những nét đặc trưng nhất của miền đất này. Có thể nói, cảnh sắc tự nhiên Việt Bắc tuy được mô tả tản mạn trong cả bài thơ nhưng dường như nó được kết tĩnh vào đoạn này một cách súc tích, cô đúc nhất.

Chúng ta biết bài thơ được viết theo hình thức hát đối đáp của dân gian. Hai câu thơ đầu, về tính năng đối đáp, là hai câu đưa đẩy để nối tiếp các mảng đề tài trong một cuộc hát. Đó là người đàn ông ướm hỏi người con gái:

Ta về mình có nhớ ta

Lời hỏi vẫn có cái giọng tình tứ, với cách xưng hô ta mình – mình ta. Nhưng quan trọng hơn vẫn là ở sự thanh tao trong tình cảm. Ta về chẳng biết mình có nhớ ta ko, nhưng ngay cả lúc mình ko nhớ ta thì ta vẫn cứ nhớ mình. Nhưng nỗi nhớ mới duyên dáng và tế nhị làm sao:

Ta về ta nhớ những hoa cùng người.

Tương tự là người ra đi khẳng định tình cảm của mình bằng nỗi nhớ nhưng là nhớ về những gì đẹp nhất của Việt Bắc. Đó là hoa và người. Trong nỗi nhớ của người đi hai hình ảnh này là đồng hiện, soi chiếu vào nhau. Hoa là thứ đẹp nhất của tự nhiên, còn người ta lại là “hoa của đất”, vì vậy, hễ nhớ tới người thì hiện bông hoa, hễ nhớ về hoa thì hiển hiện hình người. Hoa và người ko thể tách rời. Nhưng nói với một người con gái, lại nói “hoa cùng người” thì đó chẳng phải là một lời thẩm định kín đáo hay sao?

Và như thế, chủ đề của đoạn thơ đã được giới thiệu. Đó là hoa cùng người Việt Bắc.

Tranh tứ bình là một trong những loại hình rất phổ thông trong nghệ thuật trung đại. Nó thường là một bộ tranh gồm bốn bức mô tả bốn mặt của một nhân vật nào đấy. Vì vậy, tự nó đã có tính hoàn chỉnh riêng. Thậm chí tự nó là một cách nói chung riêng, một toàn cầu riêng. Ta đã từng gặp những bộ tứ bình như: tùng trúc – cúc – mai, xuân – hạ “ thu “ đông (tứ quý), ngư – tiều – canh – mục, long – li – quy – phượng, cầm – kỳ – thi – hoạ…

Trong thơ ca chúng ta cũng từng gặp rất nhiều, đó là cảnh “Trông bốn bề” trong “Chinh phụ ngâm”, đoạn “buồn trông” lúc Kiều ở lầu Ngưng Bích, đoạn thơ mô tả bốn cảnh thuộc thời oanh liệt của con hổ trong “Nhớ rừng” của Thế Lữ… Những bức tranh tứ bình này tạo điều kiện cho thi sĩ mô tả được một cách toàn diện và thâu tóm những gì là đặc trưng nhất. Tố Hữu đã sử dụng lối vẽ tranh tứ bình khá thuần thục trong nhiều bài, đoạn thơ này có thể xem là bộ tranh tứ bình tứ quý về “hoa và người” của 4 mùa Việt Bắc

Mở đầu là một hình ảnh có tính nói chung, trong đó Việt Bắc hiện lên như một miền quê thật lặng lẽ:

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Gam màu cơ bản của bức tranh này là màu xanh. Đó là một màu xanh mênh mông và trầm tĩnh của rừng già. Nó gợi ra hình ảnh một xứ sở êm đềm, lặng lẽ, tĩnh. Nhưng trên cái nền xanh đó, chúng ta nhìn thấy hình ảnh hoa chuối rừng bập bùng cháy như những bó đuốc. Người nào đã biết hoa chuối nở, sẽ thấy rằng tuy tác giả chỉ viết hai chữ ” đỏ tươi” nhưng cũng đủ gợi cho chúng ta biết hoa chuối đã làm sáng lên cả một góc rừng. Thế là hoa chuối làm cho cảnh rừng trở thành sống, động hơn. Đồng thời hình ảnh hoa chuối lại được tô điểm thêm những tia nắng ở câu thứ hai càng làm cho ko khí vốn trầm ngâm ở nơi này trở thành tươi sáng và linh động. Trên nền cảnh đó, hình ảnh con người xuất hiện: “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”. Người đứng trên đỉnh đèo cao, ánh nắng chiếu vào lưỡi dao trên thắt lưng, loé sáng. Nó gợi được một tư thế vững chãi, tự tin của người làm chủ núi rừng. Tố Hữu thường mô tả con người trong tư thế đó. Trong bài “Lên Tây Bắc” tác giả có viết:

Rất đẹp hình ảnh lúc nắng chiều

Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

Núi ko đè nổi vai vươn tới

Lá ngụy trang reo với gió đèo.

Cũng là một hình ảnh đó nhưng ở đoạn thơ trên, Tố Hữu phải viết bằng 4 câu thơ 28 chữ. Còn ở bài Việt Bắc này dường như thi sĩ đã cô đúc vào 8 chữ. Thi sĩ ko vẽ kỹ nhưng chỉ chấm phá vài nét song cũng đủ cho ta tưởng tượng khá rõ về hình tượng. Vậy là, tương ứng với một cảnh hoa là một dáng điệu người, mỗi dáng điệu toát lên một phẩm chất của người Việt Bắc.

Bức tranh thứ hai:

Ngày xuân hoa nở trắng rừng

Nhớ người đan non chuốt từng sợi giang

Tới đây nền xanh trầm tĩnh đã nhường chỗ cho nền trắng tinh khiết của hoa mơ rừng. Hai chữ “trắng rừng” khiến cảnh rừng như bừng sáng. Phải nói rằng đây là một hình ảnh có sức ám ảnh lớn đối với hồn thơ Tố Hữu. Việt Bắc trong nỗi nhớ của Tố Hữu dường như ko thể thiếu được sắc hoa này. Về sau, trong bài “Theo chân Bác”, Tố Hữu sẽ viết:

Ôi sáng xuân nay, xuân 41

Trắng rừng biên giới nở hoa mơ

Bác về. Yên lặng. Con chim hót

Thánh thót bờ lau vui ngơ ngẩn.

Trên nên cảnh đó xuất hiện hình ảnh người Việt Bắc trong một công việc thầm lặng: “Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”. Hai chữ “chuốt từng” gợi ra được dáng điệu cần mẫn, thận trọng và tài hoa. Ko biết người đan nón kia gửi vào từng sợi giang nỗi niềm gì, ước mơ gì?

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

Trong những bức tranh trên, chúng ta mới chỉ thấy màu sắc, đường nét và ánh sáng. Tới đây chúng ta còn nghe thấy được âm thanh của rừng, đó là tiếng nhạc ve. Nhạc ve làm cho ko khí trở thành xao động. Phải nói rằng trong các bức tranh ở đây thì Việt Bắc mùa hè là rực rỡ hơn cả. Trong câu thơ, chúng ta thấy dường như có một phản ứng dây chuyền chạy từ đầu tới cuối câu thơ. Ve kêu gọi hè tới, hè tới làm cho những rừng phách ngả sang màu vàng. Người nào đã lên Việt Bắc, dễ thấy hình ảnh kỳ lạ của những cánh rừng phách. Trong những ngày cuối cùng của mùa xuân, những cây phách vẫn là màu xanh, nụ hoa vẫn náu kín trong những kẽ lá. Nhưng lúc những tiếng ve trước nhất của mùa hè cất lên thì chúng nhất loạt trổ hoa vàng. Chỉ có vài ba ngày nhưng những rừng phách đã lênh láng sắc vàng. Chữ “đỏ” là một chữ tinh tế. Nó nhấn mạnh vào khía cạnh nhanh lẹ trong việc chuyển đổi màu sắc, đồng thời diễn tả những trận mưa hoa vàng rừng phách mỗi lúc có 1 một luồng gió ào qua. Rõ ràng, gam màu tới đây đã thay đổi hẳn, sắc trắng đã nhường chỗ hẳn cho sắc vàng. Hình như âm thanh đã làm thay đổi màu sắc. Trên nền cảnh đó xuất hiện một hình ảnh lao động đầy nhẫn nại của một cô gái Việt Bắc: “Nhớ cô em gái hái măng một mình”. Hình ảnh này làm toát lên dáng điệu chịu thương, chịu thương chịu khó, hay lam hay làm, giàu đức hi sinh. Bao bọc lên hình ảnh này dường như chúng ta thấy sự cảm thương kín đáo của người viết.

Bộ tranh này kết thúc bằng bức tranh thu. Ba bức tranh trên là cảnh ngày, riêng bức này là cảnh đêm. Bức tranh vẽ ra những ánh trăng rọi qua vòm lá tạo thành một quang cảnh huyền ảo: “Rừng thu trăng rọi hoà bình”. Nó xui khiến ta nhớ tới một câu thơ cũng viết về đêm rừng Việt Bắc của Hồ Chí Minh: “Trăng lồng cổ thụ bóng lòng hoa”, Đây đúng là quang cảnh trữ tình dành cho những cuộc hát giao duyên. Cho nên nó là cảnh cuối cùng: “Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung”. Chữ “người nào” là cách nói xa xăm, ám chỉ người đang hát cùng với mình, làm cho lời lẽ trở thành tình tứ hơn. Và qua tiếng hát chúng ta thấy được phẩm chất ân tình, chung thuỷ của người Việt Bắc.

Tóm lại, bốn bức tranh, bốn cảnh sắc, bốn dáng điệu. Tố Hữu đã thâu tóm được những gì là đặc trưng nhất của quê hương cách mệnh. Điều thú vị là tất cả đều hiện lên trong điệp khúc thương nhớ. Những chữ “nhớ” đựng ở đầu câu tạo nên âm hưởng rất mặn nhưng, da diết của nỗi nhớ. Trong nỗi nhớ tất cả đều hiện lên lung linh hơn, huyền ảo hơn.

—/—

Tương tự Trung Tâm Du Học Nhân Đức đã trình diễn xong bài văn mẫu Phân tích đoạn thơ – Ta về, mình có nhớ ta… Nhớ người nào tiếng hát ân tình thủy chung – trong bài Việt Bắc. Kỳ vọng sẽ giúp ích các em trong quá trình làm bài và ôn luyện cùng tác phẩm. Chúc các em học tốt môn Văn!

Đăng bởi: Trung Tâm Du Học Nhân Đức

Phân mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12

[rule_{ruleNumber}]